Geplaatst op 24 december 2025
Dwaling over nabestaandenpensioen
In mijn eerdere bijdrage schreef ik al over het feit dat pensioenrechten persoonlijk van aard zijn. Pensioenuitkeringen kunnen derhalve niet zomaar aan een ander worden toegerekend of overgedragen. De uitkeringsgerechtigde blijft verantwoordelijk, zowel juridisch als fiscaal. Een recente uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland laat dat nog eens duidelijk zien.
Wat speelde er?
Na het overlijden van zijn stiefvader had de zoon recht op een nabestaandenpensioen van het ABP. Zolang hij minderjarig was, werd dat pensioen op de rekening van zijn moeder gestort. Toen hij 18 werd, kreeg hij van het ABP een wijzigingsformulier. In overleg met zijn moeder vulde hij in dat het nabestaandenpensioen ook na zijn 18e verjaardag op de rekening van zijn moeder mocht worden overgemaakt. Dit met als doel een bijdrage te leveren aan haar huishoudkosten.
Dit leek op zich een mooie en praktische afspraak, totdat de Belastingdienst zich meldde. Het nabestaandenpensioen wordt namelijk gewoon als inkomen van de zoon aangemerkt. Het gevolg: een naheffing inkomstenbelasting van € 5.440,-. Hij moest ook € 791,- aan zorgtoeslag terugbetalen. Hierop stapte de zoon naar de kantonrechter. Hij eiste dat zijn moeder een bedrag van € 6.231,-, gelijk aan de vordering van de Belastingdienst, aan hem zou betalen.
Hoe oordeelde de kantonrechter?
De kantonrechter oordeelde dat er géén sprake was van ongerechtvaardigde verrijking. De zoon had immers bewust het wijzigingsformulier van het ABP ingevuld en ondertekend. Hiermee werd aangenomen dat hij (stilzwijgend) ingestemd had dat het nabestaandenpensioen zou dienen als bijdrage aan de huishoudkosten.
Er was wél sprake van dwaling, zo oordeelde de kantonrechter. De zoon had namelijk een onjuiste voorstelling van de zaken. Hij wist niet dat de Belastingdienst het pensioen als zijn inkomen zou zien. Met als gevolg dat hij daarover inkomstenbelasting moest betalen. Ook wist hij niet dat het pensioen werd meegerekend in de hoogte van zijn toeslagen. De zoon betoogde: als ik dit had geweten, had ik nooit ingestemd. Dit betoog had succes.
De mededelingsplicht van moeder
De moeder stelde nog dat haar niets verweten kan worden. Haar zoon had immers zelf het formulier (mee) ingevuld en ondertekend. Volgens de moeder had haar zoon zelf kunnen nagaan wat hiervan de fiscale gevolgen waren. Toch hield dit standpunt geen stand.
De kantonrechter vond namelijk dat de moeder een mededelingsplicht had. Zij had moeten onderzoeken wat de juridische en fiscale gevolgen van deze keuze waren. Dit gezien de belangen van haar destijds minderjarige zoon. Nu zij dit niet had gedaan, was de kantonrechter van mening dat de moeder haar mededelingsplicht had geschonden.
Gevolg: overeenkomst vernietigd
Omdat de conclusie is dat er sprake was van dwaling, werd de overeenkomst tussen moeder en zoon vernietigd. Let wel op, niet de wijzigingsovereenkomst met ABP zelf. Dat betekent concreet dat moeder het volledige nabestaandenpensioen dat zij ontving, moest terugbetalen aan haar zoon.
De zoon was echter mild voor zijn moeder. Hij beperkte zijn vordering tot het bedrag dat hij aan de Belastingdienst moest betalen. Het overige deel dat zijn moeder had ontvangen, mocht zij van hem houden. De zoon verklaarde namelijk dat hij het restant namelijk niet zou terugvorderen van zijn moeder.
Meer voorbeelden
Dat pensioenrechten persoonlijk en niet geheel vrijblijvend zijn, blijkt niet alleen uit deze zaak. Ook de Centrale Raad van Beroep oordeelde daar recent over. Op 4 september 2025 oordeelde de CRVB dat een pensioen terecht op een WW-uitkering in mindering werd gebracht. En op 30 september 2025 besliste de CRVB dat een pensioen géén gift is. Het pensioen kan ook niet met een gift worden gelijkgesteld, waardoor het terecht in mindering komt op de bijstand.
Conclusie
Kort gezegd: pensioen is persoonlijk en dient als inkomensvoorziening voor de uitkeringsgerechtigde. De uitspraken van de kantonrechter en de CRVB sluiten hier naadloos op aan. Wie namelijk gerechtigd is tot een pensioenuitkering, blijft verantwoordelijk voor de juridische én de fiscale gevolgen. U kunt niet zonder meer afstand doen van een pensioenuitkering. Ook niet uit de allerbeste bedoelingen.
Wilt u meer weten over uw pensioenrechten of wat u daar wel/niet mee kunt doen? Onze advocaten helpen u graag verder.
